Highlight Të tjera

Historia e kuzhinieres që ka infektuar mbi  50 njerëz me një sëmundje vdekjeprurëse, duke qenë vet e shëndetshme!

Tifoid Mary

Tifoid Mary ishte një grua që kishte infektuar 51 njerëz me ethe tifoide, derisa  ajo ishte në të vërtetë e shëndetshme. Rasti ka treguar se njerëzit mund të jenë transportues të rrezikshëm të infeksioneve, edhe nëse nuk vuajnë saktësisht nga ai. Tifoid Mary ishte bërë një emër që u përmend vazhdimisht kur flitej për njerëzit që përhapnin sëmundje,qoftë aksidentalisht apo me dashje.

Por, historia e kësaj gruaje është vërtetë e dhimbshme. Ajo konsiderohej fajtore dhe ishte izoluar me dhunë në një ishull,ku kaloi 26 vjet.

Mary Mallon u lind në 1869 në një nga rrethet më të varfra të Irlandës së Veriut. Kur ajo ishte rreth 14-15 vjeç, ajo emigroi në Shtetet e Bashkuara dhe filloi të punonte si kuzhiniere për familjet e pasura. Maria gatuante  shumë mirë dhe punëdhënësit e saj nuk kishin arsye të ankoheshin.

Nga viti 1900 deri në vitin 1907, gruaja kishte punuar si kuzhiniere për 7 familje. Ajo punoi në Mamaroneck ku brenda dy javësh nga punësimi i saj, personave të shumtë iu shfaqen  ethe tifoide. Maria u zhvendos në Manhatan, ku anëtarët e familjes për të cilët ajo punonte nxitën ethe dhe diarre, dhe pastruesja vdiq.

Sëmundja e ndoqi kudo: familjen e një avokati ku 7 nga 8 njerëzit u sëmurën dhe në një shtëpi tjetër ku 10 nga 11 njerëzit që jetonin atje u diagnostifikuan me ethe tifoide. Maria ndihmoi të kujdeset për njerëzit e sëmurë, duke mos pasur asnjë ide se ajo i ka bërë gjërat edhe më keq. Ajo u zhvendos për të punuar me 3 familje të tjera, por situata vazhdonte të përsëritej.

Maria u përball me probleme në shtëpinë e Charles Warren, një bankier i pasur në Nju Jork. Warren dha me qira një shtëpi në Oyster Bay, jo shumë larg nga Sagamore Hill i Theodore Roosevelt. Ai e mori Mariam atje.

Kur 6 personave të tjerë iu shfaqën ethe tifoide, të gjithë u tronditen.  Sëmundja në atë kohë ishte e zakonshme në Oyster Bay pasi konsiderohej të ishte një sëmundje e lagjeve të varfra. Pronari i shtëpisë kishte frikë se ai nuk do të ishte në gjendje të merrte me qira shtëpinë dhe të punësonte një studiues tifoid me emrin George Soper për të hetuar rastin.

Soper hetoi sistemin e furnizimit me ujë dhe studioi butakët që shërbenin për darkë dhe arriti në përfundimin se asgjë nuk mund ta kishte shkaktuar sëmundjen. Ai filloi të mendonte se Mallon mund të ishte burimi i shpërthimit. Sidoqoftë, meqenëse temperaturat e larta të nevojshme për të gatuar ushqim do të kishin vrarë bakteret, Soper nuk mund të gjente ndonjë provë që ishte 100% bindëse. Ai e gjeti përgjigjen në një nga pjatat më të njohura të Mallon-it – akullore me pjeshkë të papërpunuara.

Në atë kohë, ishte një zbulim sensacional pasi askush nuk e dinte se një person i shëndetshëm mund të ishte burimi i shpërthimit të një infeksioni vdekjeprurës.  Për të siguruar që ai kishte të drejtë dhe për të parandaluar përhapjen e mëtejshme të infeksionit, ai u përpoq ta gjente gruan.

Maria gjithmonë ndryshoi punëdhënësit e saj, duke mos lënë prapa adresën kështu që ishte vërtet e vështirë për ta gjetur atë. Soper arriti ta gjejë atë vetëm pasi u shkaktua viktima e dytë. Ishte një grua e re nga një familje e pasur.

Soper shkoi te Maria dhe u përpoq ta bindte atë për të bërë një test që do ta zbulonte nëse ajo është e prekur nga ky infeksion. Por gruaja e sulmoi atë me një pirun të madh të kuzhinës. Soper duhej të ikte dhe kur u kthye iu deshtë trajtim mjekësor.

Me ndihmën e 5 policëve, Maria u shtrua në spital. Ajo ishte e sigurt se ajo ishte e persekutuar patë drejtë dhe se ajo nuk kishte bërë ndonjë gjë të keqe. Një mjek që mori pjesë në kujdestarinë e saj tha se ulja pranë saj në rrugën e tyre në spital ishte sikur të ishte në një kafaz me një luan të zemëruar.

Mostrat u morën dhe u ekzaminuan dhe u gjetën bacila tifoide. Gjatë marrjes në pyetje, u zbulua se Maria nuk kishte  zakon të lante duart para gatimit pasi mendonte se nuk ishte aq e rëndësishme.

Mallon u mbajt në izolim për 3 vjet në një klinikë të vendosur në Ishullin e Veriut “Brother”.

E vetmja krijesë që jetonte në një shtëpi njëkatëshe ishte një qen. 2 vjet më vonë, Maria paditi departamentin e shëndetësisë, por gjykata nuk e plotësoi kërkesën e saj. Gruaja kishte arsye të forta të zemërohej pasi që mostrat e saj që ishin dërguar në një laborator nuk tregonin ndonjë shenjë të sëmundjes.

3 vjet më vonë, u vendos që ajo të lirohej me kushtin që të mos punonte më si kuzhiniere.  Maria pranoi.

Pas lëshimit të saj, Mallon me të vërtetë punoi si një enëlarëse, dhe nga kjo punë fitonte dukshëm më pak se sa nga puna si kuzhiniere. Kështu ajo e ndërroi emrin dhe u kthye në punën e saj të mëparshme. Ajo arriti të kalojë 5 vjet përhapjen e sëmundjes derisa arriti në një spital të lindjes. Kështu u infektuan edhe dhe 2 vdiqën. Kjo bëri që Maria përsëri të kthehej në burg.

Ajo u mbajt në spitalin e braktisur i Riverside dhe aty kaloi 6 vitet e fundit të jetës së saj pasi kishte vuajtur një goditje apopleksie në vitin 1932.

Burgimi në Ishullin e Vëllazërisë Veriore kishte zgjatur për 23 vjet deri në vdekjen e saj. Gruas iu lejua të punonte si infermiere dhe të pastronte në një spital me pacientë me tuberkuloz. Ajo u bë disi e famshme dhe shpesh u intervistua nga mediet. Të gjithë atyre u ishte thënë të mos pranonin as ujë nga ajo.

Maria vdiq nga pneumonia në 1938.

Shumë burime pohojnë se ajo ka infektuar rreth 50 vetë. Por sipas shënimeve të Soper, ka pasur 122 të infektuar dhe 5 persona që kanë vdekur.

Ja dorëshkrimi i saj mbi atë që ka përjetuar kur u burgos në Ishull për herë të parë.

“Kur erdha për herë të parë, unë isha aq nervoze dhe pothuajse e përulur me pikëllim dhe telashe. Sytë e mi filluan të dridheshin, dhe syri i majtë mu paralizua dhe nuk lëvizte. Mbeta në atë gjendje për 6 muaj. Kishte një specialist syri [i cili] vizitoi ishullin 3 dhe 4 herë në javë. Ai kurrë nuk u kërkoi të më vizitonte. Unë nuk kisha as me çka ta mbuloja syrin e paralizuar, por e fshihja me dorë.Unë kam qenë, në fakt, një shfaqje për të gjithë.Edhe praktikantët duhej të vinin të më shihnin dhe të pyesin për faktet që tashmë njihen në mbarë botën.

Çfarë mendoni ju? A ishte Mary Mallon një kriminele ose thjesht viktimë e rrethanave? A u treguan njerëzit të padrejtë me të?